2000

W konstrukcji

Sezon 2000 rozpoczął się 01_07 i trwał do 31_08_2000 (po 31_08_2000 prowadzono jedynie prace związane z zasypaniem i zabezpieczeniem wykopów, oraz dokończono przesiewanie ziemi pochodzącej w wykopu 43). Sezon poprzedziły prace związane z przygotowaniem badań na wykopach które miały miejsce w miesiącu czerwcu. Konsultantem i opiekunem naukowym badań wykopaliskowych w Grzybowie jest Prof. dr hab. Zofia Kurnatowska. 

W badaniach brali udział:

mgr Mariusz Tuszyński - kierownik badań

Maciej Nowacki

Marcin Berduszek (student archeologii)

Marcel Didik (student archeologii)

Pracownicy techniczni:

Joanna Szwarczewska

mgr Anna Knaś

Przy pracach zatrudniono 10 pracowników fizycznych. Badania grodziska przeprowadzała także Ekipa elektrooporowa pod kierunkiem dra Przemysława Kiszkowskiego.

W badaniach wziął też udział wolontariusz z Francji Pierre Akar.

W tym roku badania koncentrowały się na następujących obszarach:

Prace gabinetowe:

a. Wprowadzenie do systemu wszystkich fotografii dokumentacyjnych – zadanie to zakończono (zeskanowano ok. 1200 ujęć fotograficznych)

b. Wprowadzenie do systemu komputerowego wszystkich slajdów dokumentacyjnych [stało się to możliwe dzięki zakupom nowego sprzętu] (do tej pory wskanowano ok. 500 ujęć)

c. Wprowadzenie do systemu wszystkich negatywów barwnych (zapoczątkowano)

d. Wprowadzenie do sytemu wszystkich negatywów czarno-białych (zapoczątkowano)

e. Wprowadzenie do systemu dokumentacji video (zakupiono sprzęt – obecnie na etapie przygotowywania systemu)

f. Uzupełnienie Inwentarza Zabytków Wydzielonych o skanowane zabytki - kontynuacja prac zapoczątkowanych w roku ubiegłym (obecnie w systemie znajduje się ok. 900 zabytków).

g. Uporządkowanie Inwentarza Zabytków Wydzielonych – wpisanie zabytków wydzielonych w trakcie mycia zabytków masowych oraz w trakcie mycia i przeglądania odsiewów.

h. Uporządkowanie Zabytków Masowych – (spisanie z metryczek ich wagi i ilości oraz wprowadzenie tych danych do sytemu - prace w trakcie)

i.  Wskanowanie polowej dokumentacji Opisowej i jej konwersja do jpg.

- wskanowano dokumentację następujących wykopów: 19,

- Przeniesienie szkiców z dokumentacji opisowej do systemu (do tej pory kilkadziesiąt rysunków – związane jest to ze zmianami w systemie dokumentacji. – wprowadzane są polowe szkice w postaci grafiki wektorowej – na potrzeby dokumentacyjne zamieniane są na bitmapy w formacie jpg)

Prace na grodzisku:

a. wytyczono nowy wykop nr 41 – Celem jego eksploracji jest dotarcie do konstrukcji drewnianych odkrytych w wykopie 26 celem ich szerokopłaszczyznowego odsłonięcia.

b. wytyczono wykop nr 42 – Celem jego wytyczenia jest dotarcie do konstrukcji kamiennych odkrytych w wykopach sąsiednich.

c. Kontynuacja eksploracji na wykopie 39. Rozmiary wykopu 3 x 5 m. Wykop został wyeksplorowany do calca.

d. Prace eksploracyjne na obszarze odkrytych w sezonie 1999 pozostałości skarbu. Po zbadaniu kilku następnych działek o wielkości 1 x 1 m postanowiono dalszą eksplorację tego terenu prowadzić już w ramach wykopu (wykop 43)

e. Prace ekipy elektrooporowej:

- wykonano pomiary obszaru o wielkości 40X80 metrów, oraz dodatkowo fragment 20x20 metrów

Wyniki badań

Ryc. 1 - Plan warstwicowy grodziska z naniesionymi wykopami. Wykopy naniesione w kolorze czerwonym były eksplorowane w 2000 roku.

wykop 39

Ryc. 2 - Usytuowanie wykopu 39.

W wyniku badań odkryto pozostałości 3 stosów konstrukcji wałowych (ryc. 3 i 4), przy czym o ile wypełnisko stosu usytuowanego w części E wykopu stanowił piasek - to wypełnisko pozostałych dwóch stosów stanowiła ciemno-szara (do brązowo-szaro-żółtej) próchnica pochodząca z warstw kulturowych. To oraz fakt iż na zboczu zewnętrznym stosu z wypełniskiem piaszczystym uchwycono prawdopodobnie pozostałości umacniania zbocza za pomocą gliny, oraz wyrażne ślady warstwy humusu pokrywającego te układy pozwalają stwierdzić iż mamy tu do czynienia z dwoma fazami budowy wału - pierwsza (budowa wału - stos od strony E), gdy osadnictwo było jeszcze mniej intensywne, - druga (dwa pozostałe stosy) rozbudowa tegoż wału (materiał na rozbudowę pochodził z warstw kulturowych i obiektów). Drewno zachowało się w tych pozostałościach konstrukcji jedynie w postaci śladów – dwa poziomy tych śladów eksplorowano dokładnie (ryc. 3), uzyskując jej obraz. Wał ten zbudowany był w konstrukcji rusztowej, na poziomie warstw spągowych we wszystkich trzech stosach stwierdzono konstrukcję podkładkową, nachylenie stosu uzyskano w kierunku E. Największa różnica pomiędzy poziomami zalegania zachowanych końców jednej belki konstrukcji podkładkowej wynosiła 20 cm. Stwierdzono, iż pomiędzy kolejnymi stosami (oba stosy "rozbudowy wału") zostawiano warstwę piasku (do 20 cm), co nożna częściowo tłumaczyć zabiegami związanymi z uzyskaniem zmiany kierunku biegu wału (podobna sytuacja wystąpiła w wykopie . Jeden ze stosów u podstawy umocniony był pilotami (stos od strony W), które jednak nie były wbite w grunt, a jedynie „obłożone” konstrukcją wału. Szerokość stosów waha się pomiędzy 2 a 2,4 m. W przypadku stosu środkowego uchwycono jego zmienną szerokość związaną z zmianą kierunku biegu wału - przy profilu północnym wykopu szerokość wału wynosiła 2m, zaś przy profilu południowym 2,2 metra. Wał posadowiono na próchnicy pierwotnej bez dodatkowych niwelacji terenu (odkryto też tu belkę o przebiegu niezgodnym z kierunkami konstrukcji wału. Bezpośrednio pod konstrukcjami wału uchwycono przy profilu południowym pozostałości starszego obiektu - bardzo zniszczone. Eksplorację wykopu zakończono po osiągnięciu calca. Po zakończeniu eksploracji wykop zasypano.

Ryc. 3 Wypreparowane ślady konstrukcji drewnianych w wykopie 39

Ryc. 4 Profil N wykopu 39

Wykop 41

Ryc. 5   Usytuowanie wykopu 41

wykop 41 – wykop został założony w celu ustalenia dalszego przebiegu oraz charakteru konstrukcji drewnianych odsłoniętych w wykopie 26. Eksplorację wykopu przerwano (koniec sezonu badań) na głębokości ok. 10 cm powyżej oczekiwanych konstrukcji. Wykop został zabezpieczony folią i częściowo zasypany. W wykopie uchwycono pozostałości przynajmniej 4 poziomów użytkowania tego terenu. Najmłodszy to okres kiedy gród już popadał w ruinę, tworzy go zalegająca pasem o szerokości ok. 1 metra od profilu południowego warstwa gliny (poniżej humusu - równy ścięty poziom stropu warstwy świadczy o niszczącej tą warstwę orce - do niedawna wnętrze grodu było polem ornym) dużą ilością kawałków  polepy. Trudno obecnie z całą pewnością związać tę warstwę z jakimś obiektem. Jak się wydaje mogą to być pozostałości jakiegoś budynku usytuowanego od strony wschodniej - choć bardziej prawdopodobne jest pochodzenie ze zniszczonych konstrukcji wału wewnętrznego (jego lica zachodniego - zastanawia jednak brak drewna, lub jego śladów w tej warstwie). Od struny zachodniej w wykopie uchwycono ślady znacznego obniżenia terenu, które stopniowo po upadku grodu skutkiem orki, może także celowych działań ludzi zostało wypełnione materiałem rozwlekanym podczas orki (min. z tej wyżej opisanej warstwy gliny). Obie te warstwy przykrywają

Ryc.  6   Profil wschodni wykopu 41

Ryc. 7   Profil Południowy wykopu 41

Ryc. 8   Profil Zachodni  wykopu 41

Ryc. 9   Zarys budynku(?) w  wykopie 41

Ryc.  10   Pozostałości naziemnej budowli w wykopie 41

Ryc. 11   Wykop 41 Obiekt przy profilu zachodnim

Wykop 42

Ryc. 12   Usytuowanie wykopu 42

Wykop 42 – nieregularny wykop o rozmiarach bok N - 2,7 m, E - 2,1 m, S - 2,7 m oraz bok W 1,6 m usytuowano przy dawnej bramie grodu w miejscu gdzie odkryto w wykopach 22 i 28 pozostałości konstrukcji kamiennych wstępnie zinterpretowanych jako wieża być może flankująca wejście do grodu. Pozostawiono wąskie (30 cm) świadki w miejscach w których wykop graniczy z wykopami 22 i 28. Odkryte warstwy były bardzo ubogie w materiał zabytkowy. Na całość stratygrafii składało się 4 warstwy (patrz ryc 13-15). Warstwa I - szarobrunatna próchnica, warstwa II to warstwa przejściowa - wymieszane składniki warstwy I i niżej leżacej III, warstwa III to szarobrunatna spiaszczona próchnica, warstwa IV to właściwie calec z drobnymi domieszkami próchnicy (trudno określić czy są to wtręty związane z działalnością kretów i korzeni) poniżej warstwy III mechanicznej jest to już czysty calec. W wykopie tym nie stwierdzono śladów konstrukcji kamiennych występujące, miejscami dość licznie kamienie nie tworzyły czytelnych układów. 

Ryc. 13  Wykop 42 Profil N wykopu 42

Ryc. 14   Wykop 42 Profil S wykopu 42

Ryc. 15   Wykop 42 Profil W wykopu 42 

wykop 43

Ryc. 16    Usytuowanie wykopu 43.

Wykop 43 o rozmiarach 10 x 10 m usytuowano w miejscu odkrycia wczesnośredniowiecznego skarbu dirhemów i pociętych ozdób srebrnych, w celu sprawdzenie hipotezy iż w tym miejscu przebiegał wał grodziska. W opisie miejsca znalezienia skarbu w ubiegłym wieku podano, iż został on znaleziony w czasie rozwożenia wałów grodziska. Ponieważ identyfikujemy znalezione fragmenty monet i ozdób jako pochodzące z tegoż niedokładnie wyeksplorowanego skarbu zasadnym wydało się założenie wykopu w miejscu odkrytych przez nas pozostałości, aby potwierdzić tę hipotezę. Na razie zdjęto jedynie część pierwszej warstwy, stąd nie podaję na razie opisu stratygrafii tego wykopu. Wykop został zabezpieczony na okres zimowy przez ułożenie na jego powierzchni folii i przysypanie ziemią - zwłaszcza przy profilach.