Jacek Marciniak

Charakterystyka surowca i narzędzi krzemiennych z grodziska w Grzybowie

Do chwili obecnej na stanowisku Grzybowo 1 wydobyto 618 sztuk wyrobów krzemiennych(1997r). Ze względu na fakt występowania tych wyrobów wyłącznie na złożu wtórnym, w ramach warstw i obiektów średniowiecznych, nie została wykonana analiza planigraficzna pozyskanego materiału.

Najczęściej występującym surowcem jest krzemień bałtycki barwy od jasnoszarej do ciemnoszarej, miejscami brązowo-czerwony, prześwitujący, płaszczyzny naturalne są najczęściej pozbawione kory lub z korą silnie wygładzoną. Rzadziej występującą odmianą krzemienia bałtyckiego jest jasnoszary, białonakrapiany krzemień o gorszych właściwościach użytkowych. Kolejną odmianą jest krzemień barwy od ciemnoszarej do czarnej, z licznymi wtrętami i spękaniami, o płaszczyznach naturalnych pozbawionych kory. Sporadycznie występują krzemieniak oraz tzw. "jaskółczy chlebek".

Charakterystyka półsurowca

1.Wióry - razem 218 szt.

w tym:

a) całe - 98 szt

części z sęczkiem - 64 szt.

części środkowe - 21 szt.

części wierzchołkowe - 35 szt.

b) wióry, których więcej niż 50 % powierzchni jest pokryta płaszczyznami naturalnymi lub korą - 14 szt.

wióry, których mniej niż 50 % powierzchni jest pokryta płaszczyznami naturalnymi lub korą - 35 szt.

wióry bez śladów płaszczyzn naturalnych lub kory - 149 szt.

wióry techniczne (zatępce, podtępce, wierzchniki) - 20 szt.

2.Odłupki - razem 146 szt.

a) odłupki całe - 90 szt.

fragmenty odłupków - 56 szt.

b) odłupki, których więcej niż 50 % powierzchni jest pokryta płaszczyznami naturalnymi lub korą 29 szt.

odłupki, których mniej niż 50 % powierzchni jest pokryta płaszczyznami naturalnymi lub korą - 46 szt.

odłupki bez śladu płaszczyzn naturalnych i kory - 71 szt.

3. Łuski i odłupki mniejsze niż 15 mm - 102 szt.

4. Okruchy i małe, nieokreślone fragmenty - 52 szt.

5.Obłupień - 1 szt.

6. Rdzenie - 18 szt.

a) całe - 10 szt.

1) Wiórowo-odłupkowy, wielopłaszczyznowy, ślady przygotowania pięty, z płaszczyzną naturalną.

2) Wiórowo-odłupkowy, jednopiętowy, szczątkowy, ze śladami zaprawy boków i tyłu.

3) Wiórowy, dwupiętowy, szczątkowy, jedna pięta przygotowana.

4) Wiórowo-odłupkowy, dwupiętowy, szczątkowy.

5) Wiórowo-odłupkowy, dwupiętowy, szczątkowy.

6) Wiórowy, jednopiętowy, szczątkowy.

7) Wiórowo-odłupkowy, dwupiętowy, pięty przygotowane, na dużym odłupku, silnie wyzyskany.

b) Fragmenty rdzeni - 8 szt.

7. Łuszcznie - 3 szt.

8. Narzędzia i fragmenty - 71 szt.( wymiary: długość/szerokość/grubość)

a) Wiórowce i fragmenty - 8 szt.

1) Wiórowiec na wiórze odbitym z rdzenia dwupiętowego, pozbawiony części wierzchołkowej, na jednej z krawędzi w części środkowej znajduje się silne wyświecenie użytkowe, na przeciwległej krawędzi silny retusz zatępiający (wym 67/22/6).

2) Wiórowiec (składanka) na wiórze odbitym od rdzenia jednopiętowego, pozbawiony części wierzchołkowej, w części środkowej widoczne silne wyświecenie krawędzi, na drugiej nieregularny retusz (wym. 66/16/3).

3) Wiórowiec z załuskanym półtylcem, uszkodzony, na jednej z krawędzi znajduje się głęboki retusz zatępiający, na drugiej nieregularny retusz użytkowy (wym. 26/11/5).

4) Fragment wiórowca, na wiórze dwupiętowym, pozbawiony części wierzchołkowej.

5) Fragment wiórowca, na jednej z krawędzi drobny retusz.

6) Fragment wiórowca, na złamaniu widoczna wnęka świadcząca o łamaniu intencjonalnym (wym. 15/16/4).

7) Mało charakterystyczne fragmenty wiórowców - 2 szt

b) Wióry i fragmenty z silnym wyświeceniem lub retuszem użytkowym - 6 szt.

1) Wiór jednopiętowy, pozbawiony części wierzchołkowej, na jednej krawędzi drobny,regularny retusz mikrolityczny, na drugiej bardziej nieregularny, głębszy (wym. -/19/4).

2) Nieregularny wiór z wyraźnym retuszem jednej z krawędzi (wym. 91/15/4).

3) Wiór intencjonalnie łamany (część środkowa) z retuszem użytkowym i silnym wyświeceniem krawędzi (wym. 28/12/3).

4) Fragmenty wiórów z retuszem - 3 szt.

c) groty i półwytwory - 5 szt

1) Grot z płaskim retuszem powierzchniowym i regularnym przykrawędnym, jeden koniec silnie zwężający się, tworzący ostry szpic, drugi bardziej łagodnie przechodzi w owalne zakończenie, największa szerokość w połowie długości (wym. 67/24/7).

2) Grot łuskany powierzchniowo, kształt silnie wydłużonego trójkąta (wym. 25/14/3).

3) Grocik sercowaty, łuskany przykrawędnie (wym. 15/12/2).

4) Grocik sercowaty, na odłupku, z retuszem krawędzi i fragmentarycznie powierzchniowym (wym. ).

5) Fragment wióra z retuszem przykrawędnym i powierzchniowym, prawdopodobnie półwytwór grotu.

d) Zbrojniki - 12 szt.

- Półtylczaki - 9 szt.

1) Półtylczak tzw. Komornica (wym. 14/8/2)

2) Półtylczak z nieregularnym retuszem boków, na wysmukłym, regularnym wiórze (wym.31/9/3).

3) Półtylczak na nieregularnym, grubym wiórze (wym. 27/9/4)

4) Półtylczak na prostym, regularnym wiórze pozbawionym pietki (wym.37/11/2)

5) Półtylczak tzw. Komornica (wym. 18/6/2).

6) Półtylczak tzw. Komornica (wym. 20/8/2).

7) Półtylczak tzw. Komornica (wym. 21/7/2).

8) Półtylczak, z retuszem obu boków (wym. 25/15/2).

9) Półtylczak o poprzecznym półtylcu, na smukłym wiórze (wym. 30/10/3).

- Trapezy - 1 szt.

1) Trapez niski, zwykły (wym. 16/10/2).

-Tylczaki - 1 szt.

1) Tylczak na szerokim wiórze, częściowo uszkodzony, retusz w części przysęczkowej stromy, sięgający 3/4 wióra, dalej pod zmiennym kątem, bardziej nieregularny (wym.35/21/3)

e) Drapacze - 6 szt.

1) Drapacz na rdzeniu szczątkowym, zakolony, z wysoko łuskanym drapiskiem (wym. 32/23/17).

2) Drapacz podokółkowy na krótkim odłupku, po zużyciu lub uszkodzeniu drapiska ukształtowano podobne po przeciwnej stronie odłupka (wym. 20/20/6)

3) Drapacz krótki, zakolony, na nieregularnym odłupku o naturalnej pięcie, (wym. 17/20/8)

4) Drapacz zakolony, na wiórze, z retuszem boków (wym. 23/13/4)

5) Drapacz zakolony na odłupku, zniszczony.

6) Drapacz na owalnym odłupku, drapisko strome, pyskowate.

f) Skrobacze - 4 szt.

1) Skrobacz na nieregularnym odłupku (wym. 20/29/15).

2) Skrobacz i płytka wnęka na rdzeniu szczątkowym (wym. 28/26/10).

3) Skrobacz ze słabo zarysowaną wnęką na regularnym wiórze (wym. 22/13/3).

4) Fragment skrobacza.

g) Rylce - 3 szt.

1) Rylec węgłowy boczny, na wiórze (wym. 19/13/3).

2) Rylec łamaniec (wym. 20/9/3).

3) Rylec węgłowy boczny, na wiórze z retuszowanym bokiem (wym.32/18/4).

h) Pazury - 1 szt.

1) Pazur na smukłym, podgiętym wiórze (wym. 36/18/5)

i) Wnęki - 16 szt.

1) Nieregularny wiór z głębokim retuszem tworzącym rodzaj wnęki .

2) Odłupek korowy, retuszowany, z wnęką .

3) Wnęka na wiórze podtępcu .

4) Wnęka na wiórze .

5) Wnęka na nieregularnym odłupku .

6) Fragment grubego wióra zatępca z retuszem tworzącym dwie płytkie wnęki.

7) Wnęka na odłupku.

8) Fragment narzędzia z wnęką).

9) Wnęka na nieregularnym wiórze .

10) Wiór z zaczątkiem wnęki .

11) Wnęka na nieregularnym wiórze .

12) Duży odłupek z wnękami.

13) Wnęka na odłupku.

14) Wnęka na odłupku.

15) Wnęka na wiórze.

16) Wnęka na szerokim, długim wiórze.

j) Odłupki retuszowane i raklety - 6 szt.

k) Narzędzia kombinowane - 1 szt.

1) Drapacz-pazur, na wiórze, drapisko proste, skrócone naturalną wnęką.

l) Fragment narzędzia - 1 szt.

9. Rylcowce - 7 szt.

Dokładne określenie przynależności taksonomicznej i określenie chronologii będzie możliwe po opracowaniu ceramiki neolitycznej wyodrębnionej na stanowisku. Ze względu na kompletne wymieszanie wyrobów krzemiennych spowodowane późniejszym osadnictwem niemożliwe jest precyzyjne wydzielenie skupisk wyrobów i ewentualny podział chronologiczny.